De Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) luidt de noodklok over het voortbestaan van de akkerbouw in Nederland. Directe aanleidingen zijn de Nederlandse plannen voor het Europese Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB), het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn, de doorrekening van de Europese Farm-to-Fork plannen en het SER-rapport over een mogelijk landbouwakkoord.

Het nieuwe GLB moet op 1 jan. 2023 ingaan. Alle lidstaten moeten een Nationaal Strategisch Plan (NSP) opstellen. Daarbij zijn drie doelen vastgesteld: een behoorlijk boereninkomen om voedselzekerheid te garanderen, een bijdrage aan het oplossen van klimaat- en milieuproblemen en een leefbaar platteland. Er zijn twee pijlers: pijler 1 voor directe inkomenssteun en ecoregelingen en pijler 2 voor milieu- en plattelandsdoelen. In de Nederlandse  plannen voor het nieuwe GLB worden de voorwaarden voor directe inkomenssteun sterk aangescherpt. Tegelijkertijd wordt, mede op advies van Wageningen Universiteit en Research (WUR), veel geld overgeheveld van directe inkomenssteun voor boeren (pijler 1) naar klimaat- en milieudoelen (pijler 2). Het geld voor klimaatdoelen wordt met name gebruikt voor compensatie van melkveehouders voor peilverhoging in veenweidegebieden en het geld voor milieudoelen is met name compensatie van veehouders voor stikstofbufferstroken rondom Natura2000 gebieden. Dit wordt ‘opgehoest’ door de inkomenssteun in pijler 1 zeer fors te verlagen voor de andere grondgebonden boeren, waardoor vooral de  akkerbouwers hiervoor zullen opdraaien. Tegelijkertijd signaleert WUR dat 20-35% van de akkerbouwbedrijven nu al onder de lage-inkomensgrens zit. Het effect van alleen het GLB op het inkomen wordt geschat op tot ca. 20% inkomstenderving in de akkerbouw.

Tegelijkertijd speelt het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn (7e AP) om de waterkwaliteit te verbeteren. Het Ministerie van LNV heeft concept-maatregelen gepubliceerd met verregaande ingrepen in de bedrijfsvoering van boeren en in de bouwplannen (gewaskeuzes). De economische impactanalyse door WEcR (Wageningen Economic Research) rekent voor dat akkerbouwers tot ca. 40% inkomen kunnen verliezen door de voorgestelde maatregelen. Alleen al vanwege het 7e AP voorspelt WEcR dat ‘veel akkerbouwbedrijven geen rendabele bedrijfsvoering meer zullen kunnen realiseren’. De landbouwsector heeft bezwaar tegen de plannen vanwege deze impact maar ook omdat ze nauwelijks bijdragen aan de doelen. De sector stelt nu alternatieve plannen op, maar het gevaar dreigt dat het ministerie deze van tafel veegt omdat de plannen voor 1 december moeten worden ingeleverd in Brussel. Maar ook het 7e AP treft dus met name akkerbouwers in hun inkomen.

Daarnaast spelen de Europese plannen ‘Farm-to-Fork’, met sterke vermindering van gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. WUR heeft het effect van Farm-to-Fork doorgerekend en voorziet forse opbrengstdervingen in de akkerbouw. Dit wordt gesteund door onderzoek in Duitsland en de VS.

Ondertussen heeft de SER een verkenning gedaan naar een landbouwakkoord, waarin met werkelijk iedereen gepraat is behalve met de NAV. Want ja, dat is maar akkerbouw, daar zitten de problemen niet. Door alle aandacht te richten op de veehouderij dreigt de akkerbouw stilletjes te verdwijnen uit Nederland, tegen alle maatschappelijke wensen in voor een transitie naar meer plantaardige productie en consumptie.

Waarom werken alle natuur- en milieuorganisaties hieraan mee in de maatschappelijke begeleidingsgroep van het Nationaal Strategisch Plan voor het GLB? Waar blijven de politieke partijen die meer plantaardige productie voorstaan en waar blijft iedereen die de mond vol heeft over een goed boereninkomen in het debat? Ja, met het GLB denkt men zo een deel van de klimaat- en milieuproblemen op te lossen, maar de stikstof- en veenweidepeilproblemen spelen vooral bij de veehouderij en worden met name betaald door de toch al slecht verdienende akkerbouw.

Daarom luidt de NAV de noodklok: met het voorgenomen beleid dreigt de akkerbouw te verdwijnen uit Nederland. Iedereen die dat NIET wil moet nu in actie komen!

Wat wij willen: een goed markt- en prijsbeleid zodat boerenbedrijven kunnen overleven, veenweidepeilverhoging en stikstofbufferzones betalen uit de Rijksbegroting, de door de landbouwsector aangedragen alternatieven voor het 7e AP overnemen en de akkerbouw een prominente plaats geven in een eventueel landbouwakkoord.

De akkerbouw wil graag meewerken aan het halen van klimaat- en milieudoelen maar niet door er zelf aan ten onder te gaan. Iedereen die de akkerbouw wil behouden in Nederland roepen wij op ons te steunen in het bereiken van onze doelen.