Het jaar 2018 is ten einde, tijd voor een terugblik om te zien wat we als NAV hebben bereikt. In de eerste plaats was 2018 het jaar dat de NAV haar 25-jarig jubileum vierde. Een zeer geslaagd jubileum, met een inhoudelijk zeer sterk symposium en een feestelijke sfeer met diner en cabaret. Veel van onze stakeholders waren erbij en het jubileum is ook uitgebreid besproken in de pers. De komst van Minister Schouten, haar inleiding en haar aandacht voor de lezing van voorzitter Teun de Jong gaven ons natuurlijk een uitgelezen kans om de NAV-standpunten helder naar voren te brengen bij deze nieuwe minister. De minister gaf in juni al aan dat ze een transitie naar kringlooplandbouw voorstaat, wat goed overeenkomt met de bezwaren van de NAV tegen gesleep met voedsel en grondstoffen over de hele wereld. Teun de Jong legde in zijn presentatie de nadruk op de positie van boeren in de markt en op de regels die tot nu toe verduurzaming tegen gaan en we hebben sindsdien gemerkt dat de minister dit duidelijk heeft meegenomen.

Succes bij oneerlijke handelspraktijken

Sinds er weer een Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is, zien we als belangenbehartiger een kentering: onze jarenlange lobby voor betere prijzen, een sterkere positie van de boer in de keten en tegen oneerlijke handelspraktijken heeft vruchten afgeworpen. Regelmatig valt nu de term ‘kostprijs’ in de debatten in de Tweede Kamer. Daarnaast is er op Europees niveau succes geboekt met het vaststellen van de richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken. De NAV heeft de afgelopen jaren als enige in Nederland steeds volgehouden dat er wel degelijk sprake is van oneerlijke handelspraktijken in de agrovoedsel keten en we zien nu dat dit internationaal erkend wordt. Zoals we vorige maand beschreven, heeft dit tot gevolg dat bepaalde praktijken worden verboden en dat er een aparte afdeling binnen de ACM komt voor klachten.

Aandacht voor mest en gewasbescherming

Ook op het gebied van mestwetgeving is het nodige bereikt: de NAV heeft de laatste twee jaar actie gevoerd voor vernieuwing van de modellen waarmee WUR de emissie van mineralen berekent en voor het direct meten van mineralen en bepalen van welke bron ze afkomstig zijn. Immers, mineralen als fosfor kunnen ook vrijkomen uit waterbodems, de landbouw is lang niet altijd de oorzaak en moet ook niet worden afgerekend op emissie uit andere bronnen. De modellen van de WUR worden inmiddels vanwege ons commentaar bijgewerkt. Ook bij de herziening van de waterschapsbelasting heeft ons argument, dat de landbouw alleen moet betalen voor wat ze zelf veroorzaakt, gehoor gevonden en in ieder geval geleid tot uitstel van het nieuwe stelsel.

Wat betreft gewasbescherming blijft het moeilijk, om het debat te voeren op inhoudelijke, wetenschappelijke gronden. De NAV heeft samen met Cosun en LTO bezwaar gemaakt tegen verbod op zaadcoating van bietenzaad met neonicotinoïden. Immers, het alternatief is meer schadelijk voor het milieu. Maar de emotionele lading is zo hoog, dat we in deze discussies niet altijd gehoor vinden bij politici. De NAV blijft zich sterk maken voor behoud van een voldoende breed middelenpakket. Direct daaraan gerelateerd is de discussie over nieuwe veredelingsmethoden zoals CRISPR Cas. Minister Schouten deelt ons standpunt dat deze technieken nodig zijn voor verdere verduurzaming, dus richt onze lobby zich nu vooral op de EU.

Handelspolitiek, kringlooplandbouw en klimaat

Langzaamaan zien we bij de ambtenaren van het Ministerie van LNV ook meer interesse voor ons standpunt dat voedsel buiten vrijhandelsverdragen moet worden gehouden om te komen tot kostendekkende prijzen. TTIP heeft een tijdje in de la gelegen, maar het bezwaar van de NAV tegen de deal van EU-voorzitter Juncker met president Trump om in ruil voor export van auto’s meer soja uit de VS te importeren heeft wel aandacht gekregen. Waar men ons een paar jaar geleden wel eens verweet dat de samenhang tussen een en ander wel erg vergezocht was, is men nu meer bereid om bijv. het verband te zien tussen de ‘sojadeal’ van Juncker en hoe dit het streven naar meer teelt van plantaardig eiwit in de EU juist belemmert.

De visie van de minister dat we toe moeten naar kringlooplandbouw plus het feit dat er maatregelen moeten worden genomen tegen klimaatverandering, hebben de NAV ook bezig gehouden in 2018. Zo heeft de BO Akkerbouw op verzoek van de NAV de Cool Farm Tool laten vertalen. We hebben dit programma toegelicht in de over het algemeen goed bezochte regioavonden en inmiddels wordt de Cool Farm Tool ook gebruikt door Veldleeuwerik. De NAV heeft input geleverd voor de klimaattafels, waarbij wij vooral nadruk hebben gelegd op het feit dat boeren betaald moeten worden voor hun inspanningen. Wat betreft de kringlooplandbouw heeft de NAV met succes gelobbyd voor aandacht voor de huidige mestwetgeving. De minister heeft op televisie en bij diverse gelegenheden toegegeven dat juist haar eigen mestwetgeving een belangrijke belemmering vormt voor transitie naar kringlooplandbouw en heeft een eerste bijeenkomst georganiseerd om deze wetgeving te herzien.

Droogte

Vanwege de uitzonderlijke droogte heeft de NAV eind juli een brandbrief gestuurd aan het Ministerie van LNV om de vergroeningsregels aan te passen en om de bedrijfstoeslagen eerder uit te keren, wat was goedgekeurd door de Europese Commissie. De NAV was zeer teleurgesteld dat het Ministerie in overleg met LTO besloot tot hulp bij overbruggingskredieten in plaats van eerdere uitbetaling, omdat dergelijke kredieten de boeren geld kosten. Ook waren we teleurgesteld dat het Ministerie zo laat reageerde op de voorstellen over vergroening, dat het eigenlijk mosterd na de maaltijd was. Wel hebben we nog succes geboekt bij de Brede weersverzekering: de voorwaarden worden nogmaals bekeken en de Tweede Kamer heeft een motie aangenomen waardoor de assurantiebelasting op deze verzekering in 2020 afgeschaft moet zijn.

Regionale kwesties

Ook in lokale kwesties heeft de NAV zich geroerd dit jaar. Als vervolg op een met de NMV gezamenlijk georganiseerde protestavond tegen de mijnbouwschade, is er in februari door Groningers een demonstratie tegen mijnbouwschade met tractoren uit Groningen in Den Haag uitgevoerd, die heel veel landelijke publiciteit opleverde plus de toezegging om de schade van boeren serieus te nemen. Inmiddels heeft de ‘agrarische tafel’ een pakket met aanbevelingen opgesteld en is door NAV en NMV de Stichting Boerenbelang Mijnbouwschade opgericht.

Vooruitblik 2019

Natuurlijk is de belangenbehartiging nooit af. In dit nieuwe jaar gaat de NAV zich o.a. sterk maken voor rendabele aardappelteelt, invulling van de kringlooplandbouw, effectieve gewasbescherming door behoud van een effectief middelenpakket en versnelling van de toelating van groene middelen, verdere toename van de teelt van eiwitgewassen en natuurlijk voor het GLB na 2020. En bij alle ontwikkelingen blijft natuurlijk het speerpunt van de NAV dat boeren een behoorlijk inkomen uit de markt moeten kunnen halen. Daarom hebben we in februari als thema voor ons jaarcongres gekozen voor ‘nieuwe verdienmodellen bij nieuwe ontwikkelingen’. Het kan immers niet zo zijn dat er steeds meer eisen worden gesteld die kosten en risico’s met zich meebrengen voor boeren zonder dat deze betaald worden!