‘In één woord: geweldig.’ Dagvoorzitter Minne Lettinga kwam woorden tekort om zijn tevredenheid over het verloop van de viering van het 25-jarig bestaan van de NAV tot uitdrukking te brengen. De zaal was met zo’n 200 mensen goed gevuld; leden, genodigden en sponsors waren in ruime getale gekomen; de inhoud van de inleidingen was prima; er waren vriendelijke woorden van de minister; Alex van Hootegem kreeg de zaal aan het zingen met het NAV-lied; de cabaretgroep Tweeboereneneendominee verhoogde de toch al opperbeste stemming. Hieronder volgt een korte samenvatting van de inleidingen.

Oud-voorzitter Joop de Koeijer ging 25 jaar terug in de tijd: hoe miserabel toen de stemming onder akkerbouwers was. Politiek en belangenbehartigers hadden geen oplossing. Jaap Korteweg (wegens een familiereünie afwezig) had de moed om met een eigen plan te komen. Dat kreeg veel bijval en zo kwam het tot de oprichting van de NAV. Tegen de tijdgeest in bleef de NAV vasthouden aan Genoeg is Beter, vooral door het besef dat ze bepaald niet alleen stond. Contacten met gelijkgezinde organisaties in met name Frankrijk en later Via Campesina hadden dat duidelijk gemaakt. Bij het teruglezen over die tijd viel Joop op, dat het besef dat het fout ging laat doordrong. En hij stelde daarom de vraag of we nu na een prijspiek van tarwe van een kwartje opnieuw in een lang dal dreigen te raken.

Dr. ir. Bert Smit van Wageningen Economic Research (voorheen LEI) gaf antwoord op de vraag wat we de komende tijd van de markt mogen verwachten. Hij is namelijk betrokken bij het opstellen van de prognoses die in opdracht van de Europese Commissie worden gemaakt. Die prognoses zijn een stuk minder optimistisch dan een tijd terug: het biobrandstoffenbeleid is minder sterk doorgezet en de vorige prijspiek heeft tot vergroting van het areaal en het gebruik van meer input dus hogere opbrengsten geleid. De suikerprijzen zullen door afschaffing van de quotering lager zijn. De graanprijzen stijgen iets maar het is de vraag of die de verwachte stijging van de kostprijs bijhoudt. Aanbodbeheersing is volgens Smit het antwoord op lage prijzen.

Visie Minister Schouten

Minister Carola Schouten was ongeveer een uur aanwezig. Na haar inleiding was ze nog aanwezig bij de presentatie van de NAV-visie. De minister noemde het een prestatie dat de NAV zich een serieuze positie in de belangenbehartiging heeft veroverd. Ook zei ze blij te zijn met de NAV-inzet voor meer plantaardig eiwit. Ook rond de onderwerpen duurzaam bodembeheer en de GLB-voorstellen (‘er komt veel op u af, maar dat geeft ook veel mogelijkheden’) rekent ze op een goede samenwerking met de NAV. En: ‘Dit kabinet wil echt werk maken van de versterking van de positie van boeren in de keten.’ De speech van Minister Schouten vindt u hier: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2018/06/04/speech-van-de-minister-van-landbouw-natuur-en-voedselkwaliteit-carola-schouten-bij-het-25-jarig-bestaan-van-de-nederlandse-akkerbouw-vakbond.

NAV-voorzitter Teun de Jong presenteerde de korte en lange termijn voorstellen van de NAV (Presentatie Teun de Jong NAV-jubileum). De lange termijn: ‘Wij willen voor de markt produceren, niet voor pakhuizen. Landbouw moet uit de vrijhandelsverdragen. Dan is er marktbescherming mogelijk en kunnen we, als ook de aanbodbeheersing geregeld is, zonder de toeslagen.’ De korte termijn, ‘daar kunt u morgen mee beginnen’: verbetering van de mededingingswet. ‘Er moet een onafhankelijke autoriteit komen. Waarom mag bijvoorbeeld AH wel een marktaandeel van 35% hebben?’ Teun gaf vier voorbeelden waarin er meer geïntegreerd beleid zou moeten zijn. ‘Neonics verbieden voor bietenzaad betekent dat we meer andere middelen nodig hebben. Dus is derogatie gerechtvaardigd.’ ‘Nieuwe veredelingstechnieken toelaten maakt dat we sneller naar betere plantgezondheid kunnen komen.’ ‘Beter bodembeheer zegt u. Maar de huidige mestwetgeving maakt het onmogelijk echt wat aan verhoging van het organische stofgehalte te doen.’ En tenslotte eiwit: ‘Europa heeft een gat in haar marktbescherming en dat moet dicht. En het verbieden van gewasbescherming in eiwitteelt in het kader van de vergroening is strijdig met het bevorderen van de plantaardig eiwitproductie.’ De voorzitter vroeg tenslotte Minister Schouten oog te hebben voor het belang van voedselsoevereiniteit en de zorg dat boeren wel leuk moet blijven: ‘Genoeg is Beter maar Genoeg is wel nodig.’ Met gepaste trots overhandigde Teun de minister het eerste exemplaar van het jubileumboek ‘25 jaar NAV Voor en door akkerbouwers’.

Toekomst

Dr. ir. Niek Koning prees de NAV voor de combinatie van de juiste lange termijn visie en de korte termijn resultaten: ‘Landbouwproductie in eigen beheer is niet interessant voor grote jongens als Cargill of Unilever. Maar dan is wel de overheid nodig om voor stabiele prijzen te zorgen. En vanwege de neiging tot overproductie moet je dan ook aan aanbodbeheersing doen.’ Volgens Koning is Genoeg is Beter ook het antwoord op de impasse rond het EU-budget. ‘Als de consument gewoon de kostendekkende prijs voor zijn voedsel betaalt zijn de tientallen miljarden euro’s voor inkomenstoeslagen niet meer nodig.’ Ook om ongewenste explosieve prijsstijgingen in de verdere toekomst te vermijden (‘Afrika dreigt een tikkende demografische tijdbom te worden’) zijn stabiele prijzen en dus voldoende investeringen in de landbouw nodig.

Ruud Tijssens (Agrifirm) verklaarde zich een optimist: ‘De vraag naar biomassa groeit enorm. En ik zie grote kansen om weg van de wereldmarkt tot een verdienmodel te komen. Grote jongens (Mac Donalds, Coca Cola) zijn serieus bezig met verduurzaming van hun keten en hebben een sterke voorkeur voor NW-Europa.’ Als voorbeeld gaf hij de €530/ton die de non-GMO soja oplevert terwijl de inkoper ook voor €300 ‘commodity soja’ kan kopen.

Leuke avond

Na de inleidingen was er nog een heerlijk buffet. Het laatste woord kregen ‘Tweeboereneneendominee’. In hun laatste optreden namen ze de sector nog eens flink onder de loep met de nodige humor en zelfspot. Na een geslaagde bijeenkomst konden de aanwezigen huiswaarts keren met het jubileumboek als aandenken , maar ook ter inspiratie voor de toekomst.