Waar ter wereld gaan de prijzen van consumptieaardappelen omhoog? Waar ontvangen telers een hogere prijs vanwege de gestegen kosten? Inderdaad, daar waar telers gezamenlijk ‘in actie’ komen voor betere prijzen. Dus weten we als akkerbouwers en NAV wat ons in Nederland en in Noordwest Europa te doen staat: samen er voor gaan.

We kennen de voorbeelden van United Potato Growers of America. Door betere informatie en door samen het aanbod beter op de vraag af te stemmen door areaalkrimp, zijn telers er in geslaagd de aardappelprijs samen flink in de lift naar boven te krijgen. Ook in Canada volgt men dezelfde strategie als in de VS. Maar er is meer gaande in de wereld.

Geen contract tekenen
De aardappelprijs moet 33% omhoog gezien de hogere kosten, zeiden telers in het Australische Tasmanië. Ze legden samen de prijseis neer bij aardappelverwerker Simplot. Toen bleek dat Simplot daartoe niet bereid was, besloten telers begin dit jaar geen contract te tekenen. Ze gingen het conflict aan met Simplot en legden er het bijltje bij neer. Geen betere prijs, dan geen aardappelen maar andere gewassen telen. De groep vertegenwoordigde een derde van het Tasmaanse areaal. Dankzij maandenlang eensgezind en volhardend optreden van telerszijde ging Simplot uiteindelijk door de knieën en zegde aan telers de gevraagde prijsverhoging toe.

Oogst 2009
Ging het in Tasmanië om oogst 2008, in Amerika hebben Simplot en ConAgra Foods voor oogst 2009 aanzienlijke prijsverhogingen toegezegd aan de telers. In Washington gaan de contractprijzen met 33% omhoog en in Idaho zelfs met 50% ten opzichte van oogst 2008. Ook in 2008 gingen de prijzen al omhoog. De telers in Idaho hebben tevens bedongen dat onverwachte prijsstijgingen daarbovenop nog doorberekend zullen worden in de uiteindelijke uitbetalingsprijs. Ook de bewaarvergoedingen zijn meer in evenwicht gebracht met de bewaarkosten. Over de hele linie zijn de contractvoorwaarden verbeterd. Een van de betrokken onderhandelaars zegt hierover: ‘Over het geheel genomen is het een contract dat meer telervriendelijk is dan we in het verleden hebben gehad.’ Verwacht wordt dat McCain en Heinz ook de voorwaarden zullen aanpassen.

Samen volhardend
In Noordwest Europa begint het meer en meer te rommelen onder telers. McCain heeft er in Engeland mee ingestemd dat de kostprijs mede richtinggevend zal zijn voor de prijzen voor oogst 2009. In Duitsland zijn telers van diverse telersorganisaties onlangs bijeen geweest en tot de conclusie gekomen dat de contractprijzen aanzienlijk omhoog moeten. Ook in Frankrijk en België zijn telers ontevreden over de contractprijzen. Dat geldt ook voor Nederlandse telers. Maar ontevreden zijn, zo leren de ervaringen in Australië en Amerika, is onvoldoende om tot betere prijzen te komen. Samen volhardend optreden, is de sleutel tot succes. De NAV trekt lering uit de voorbeelden in andere landen. Binnenkort komt de vakbond met voorstellen hoe samen volhardend op te treden voor betere prijzen oogst 2009. Inderdaad ‘samen volhardend optreden’ als we niet tot sint-juttemis willen wachten op een reëel gebaar van afnemers. De NAV verlangt een faire prijs. Dat wil zeggen: integrale kostprijs (inclusief grondkosten, vergoedingen voor arbeid en eigen vermogen) plus ondernemersmarge. En goede voorwaarden: acceptatiekeuring door een onafhankelijk, gecertificeerd instituut vóór levering.

NAV, 20 november 2008