De aardappelprijzen zijn structureel te laag. Dat moet beter. De marktmacht van telers laat te wensen over. Dat moet anders. De NAV wil met akkerbouwers discussiëren over hoe we gezamenlijk de prijzen structureel kunnen verbeteren. De NAV wil betere contracten, stelt voor telersverenigingen te vormen en de productie beter af te stemmen op de vraag en zonodig aardappelen uit de markt te nemen. Immers genoeg is beter. Lef is nodig om het tij te keren!

Evenwichtige contracten
De contractvoorwaarden van de aardappelindustrie zijn eenzijdig en de belangen van de telers zijn slecht geregeld. De sluimerende onvrede over de contracten is dit jaar omgeslagen in heftige kritiek op de industrie die weinig oog heeft voor de belangen van de telers in dit moeilijke teeltjaar 2006. De NAV-peiling legt bloot dat er iets structureel mis is in de machtsverhoudingen of zoals een teler het uitdrukt ‘we zitten in de tang van de grote jongens’. De wurgcontracten moeten worden vervangen door evenwichtige contractvoorwaarden met contractprijzen gebaseerd op de gemiddelde integrale kostprijs (totale kosten inclusief arbeid) die een economisch duurzame bedrijfsvoering mogelijk maakt.
Actie: De VAVI-contractvoorwaarden aanpassen, de kostprijzen berekenen en publiceren, de gewenste contractprijzen publiceren.

Telersverenigingen vormen
Telersverenigingen kunnen een middel zijn om gezamenlijk met andere telers van een bepaalde verwerkende industrie tot betere contractvoorwaarden en prijzen te komen. De Nederlandse tuinbouw kent diverse telersverenigingen waarin de telers hun belangen gezamenlijk behartigen en overeenkomsten aangaan met leveranciers en afnemers. Zo ook hebben de telers in Amerika zich verenigd in de United Potato Growers of America met het doel de aardappelprijs op een hoger peil te brengen. De club is uit nood geboren door de slechte prijzen. Maar liefst 80% van de telers doet mee. Het succes dankt de coöperatie aan de volgende uitgangspunten: geen aardappelen op de markt brengen op momenten van overproductie en aardappelen doordraaien om de prijs op peil te houden.

Genoeg is beter
Het structurele overschot door de dalende vraag is een van de problemen in de consumptieaardappelsector. In de EU-15 is een volume van 40 miljoen ton het maximum voor een gezonde markt en redelijke prijzen. Echter de productie in de afgelopen tien/vijftien jaar was gemiddeld 45 miljoen ton. Dat een wat krapper aanbod meteen een positief effect heeft op de prijs weten we van 2005 (kleiner areaal) en 2006 (ongunstig teeltseizoen).
Voor de Nederlandse aardappelprijs is vooral de productie in noordwest Europa van doorslaggevende betekenis. De gemiddelde opbrengstprijzen blijken in de landen België, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Nederland alleen boven de tien euro per 100 kg te stijgen in jaren met een totaal productievolume onder de 34 miljoen ton.
Veel telers vrezen de dreiging uit de nieuwe EU-landen, vooral Polen. Onder meer de Rabobank meent dat Polen op korte termijn geen bedreiging vormt ondanks het feit dat hier maar liefst 14 miljoen ton aardappelen worden geteeld. De productie neemt af, de kwaliteit laat te wensen over, er is in Polen geen goede infrastructuur, de afstand van 1.000 km is te groot en andere gewassen, o.a. voor biobrandstoffen, lijken aantrekkelijker voor de Poolse akkerbouw. Op langere termijn kunnen Poolse aardappelen wel concurrerend zijn als er meer geschikte aardappelen zijn en de capaciteit van de verwerkende industrie wordt uitgebreid.

Actie: de productie in Noordwest en heel Europa afstemmen op de vraag, dus productie inkrimpen en productie in gunstige oogstjaren uit de markt nemen bijvoorbeeld voor de productie van bio-ethanol. Doel: De gemiddelde opbrengstprijs moet de gemiddelde kostprijs (€ 0, 11-) dekken.

Lef tonen
Zonder lef kom je nergens en blijft alles bij het oude. Dat is ook de boodschap ‘Ter overdenking’.

Ter overdenking

Als je altijd denkt zoals je altijd dacht,
Zul je altijd blijven doen wat je altijd deed.

Als je altijd doet wat je altijd deed,
Zul je altijd krijgen wat je altijd kreeg.

Als je altijd krijgt wat je altijd kreeg,
Zul je altijd denken zoals je altijd dacht.

NAV, 20 december 2006