Minister Schouten heeft in april een aantal brieven aan de Tweede Kamer gestuurd over het mestbeleid. De oude Tweede Kamer heeft het mestbeleid controversieel verklaard, wat inhoudt dat besluiten hierover niet mogen worden genomen door een demissionaire minister, maar zij gaat wel door met voorbereidingen. We praten u bij over zaken die relevant zijn voor de akkerbouw.

CDM-adviezen

De Commissie Deskundigen Mestbeleid (CDM) heeft op verzoek van minister Schouten een verkenning uitgevoerd naar 1. de effectiviteit en opbouw van het huidige stelsel van stikstofgebruiksnormen en 2. de noodzaak om het stelsel aan te passen vanwege de ontwikkelingen sinds 2006, het jaar van invoering. Het stikstofgebruiksnormenstelsel is een verplicht onderdeel van Actieprogramma’s van de EU-Nitraatrichtlijn. Uitgangspunt van de gebruiksnormen zijn de waterkwaliteitsnormen. Sinds de invoering is de waterkwaliteit verbeterd maar nog niet overal. De CDM concludeert dat overschrijding plaatsvindt in de akkerbouwgebieden in het zuidelijk zand- en lössgebied, doordat de huidige wettelijke gebruiksnormen hoger zijn dan de indertijd berekende normen. Omdat de uitspoeling van nitraat naar het grondwater en belasting van oppervlaktewater afhankelijk zijn van zowel gebruiksnormen als van omgevingsfactoren adviseert de CDM om het stelsel te herzien en meer te gaan naar regio- of bedrijfsspecifieke pakketten van maatregelen.

De CDM heeft elf mogelijke maatregelen bekeken om de uitspoeling in zand- en lössgronden te verminderen. De conclusie is dat met name 1. regenwater vasthouden (bufferen) en afspoeling verminderen en 2. permanente gewasbedekking effectief zullen zijn. Maatregelen kunnen ook worden gestapeld om voldoende effect te hebben.

Voortgang zevende N-programma

De minister stelt dat er nog onvoldoende resultaat is geboekt in het zesde N-programma. Met name ook door de droogte in de afgelopen jaren zijn uit- en afspoeling van nutriënten weer toegenomen en het zuidelijk zand- en lössgebied blijft achter in bereiken van de doelen. De minister wil geen verdere aanscherping van de regels, omdat dit de boeren in hun vakmanschap belemmert. Zij wil d.m.v. de mestwetgeving naar een meer fundamentele oplossing, zoals een kringlooplandbouwsysteem. Akkerbouwers zouden daarin meer rustgewassen moeten telen. Ook zouden melkveehouders 100% grondgebonden moeten zijn en andere veehouders ofwel 100% grondgebonden of alle mest laten verwerken (contouren nieuwe mestbeleid). Omdat het toekomstig mestbeleid nog niet uitgewerkt is en langer zal lopen dan een paar jaar, laat de minister nu eerst voor het zevende Actieprogramma een milieueffectrapportage opstellen voor drie scenario’s: 1. Een mix van stimuleren en reguleren; 2. Een sterk stimulerend pakket en 3. Een sterk regulerend pakket. De planning is dat in de zomer het zevende Actieprogramma ter consultatie wordt aangeboden, dat er na de zomer een conceptversie naar de Tweede Kamer gaat en dat de definitieve versie eind 2021 gereed is.

Routekaart toekomstig mestbeleid

Minister Schouten heeft ook een routekaart voor het nieuwe mestbeleid uitgebracht. Zij wil veel aandacht geven aan bodembeheer. Zij stelt o.a. dat het spoor van 100% verwerkte mestproducten zal bijdragen aan betere bodemkwaliteit. Mestverwerking krijgt een andere definitie dan nu, het moet gericht zijn op de specifieke behoeften van gewassen, waarbij gekeken wordt naar een breed spectrum aan verwerkingsmethoden. De nieuwe Tweede Kamer heeft tegen de zin van de minister in een motie van Bisschop (SGP) aangenomen dat ook moet worden gekeken naar een derde spoor, nl. dat een veehouder de mest op eigen land kan afzetten en alleen wat hij niet kwijt kan verplicht moet afvoeren voor verwerking. De NAV is het hier zeer mee eens. Maar de minister gaf aan dat dit vooral problemen gaat geven bij de borging, m.a.w. ze vindt het fraudegevoelig. Het valt ons op dat dat kennelijk belangrijker is dan de duurzaamheid. Immers, als een veehouder eerst alles moet afvoeren en na verwerking moet terugkopen is dat in onze ogen niet de meest duurzame oplossing en strookt het ook niet met de kringlooplandbouw. Schouten vindt dat niet opwegen tegen de risico’s dat boeren fraude gaan plegen, maar de Tweede Kamer gelukkig wel. Bij het vervolg zal de NAV goed blijven volgen of het nieuwe mestbeleid wel uitvoerbaar is. Wanneer er bijvoorbeeld te kleine maximale afstanden tussen veehouder en akkerbouwer in het beleid worden opgenomen (eerder sprak het ministerie over max. 25 km), dan wordt samenwerking wel erg bemoeilijkt. We houden u op de hoogte van verdere ontwikkelingen.