Dat de consumptieaardappelteler geen sterke positie in de markt heeft, is niet uniek voor Nederland. En ook niet uniek voor aardappeltelers. We kunnen wel zeggen dat dit voor bijna alle primaire voedselproducenten overal in de wereld opgaat. Voor Nederlandse melkveehouders en ook voor Zuid-Amerikaanse sinaasappeltelers. Maar er zijn ook prachtige voorbeelden van telers die de handen ineen slaan en de krachten bundelen.

De telers van consumptieaardappelen in de VS zagen in juni 2005 dat hun opbrengstprijs was gedaald tot 5,5 dollarcent. Dit terwijl de kostprijs op 11,5 dollarcent lag. Noodlijdende telers in de staat Idaho namen toen het initiatief voor de oprichting van de United Potato Growers of America. Zij wilden twee dingen. Ten eerste: een groot deel van de Amerikaanse aardappeltelers organiseren om gezamenlijk hun aardappelen af te zetten. En ten tweede: aardappelen uit de markt nemen als het aanbod groter is dan de vraag. In drie maanden tijd was 80 % van de Amerikaanse aardappeltelers van Noord-Amerika en Canada lid van deze club. En van september 2005 tot augustus 2006 lag de gemiddelde verkoopprijs op ruim 14 dollarcent! Het eerste jaar heeft United overschotaardappelen uit de markt genomen, dit jaar koos United de strategie allemaal 15% minder aardappelen telen.

Twee pijlers
Een treffend voorbeeld van de twee pijlers waarop het organiseren van marktmacht rust. De ene pijler is het organiseren van de telers en gezamenlijk een krachtige, gelijkwaardige gesprekspartner in de aardappelketen worden. De andere pijler is het gezamenlijk reguleren van de productie. Dit jaar teelt elk lid 15% minder aardappelen dan in het basisjaar 2004. Want al zou je 100% van de telers georganiseerd hebben, dan zul je in een situatie van overproductie nog niet een goede prijs kunnen krijgen. Het is dus én het organiseren van de telers én het beheersen van de productie.
Kennelijk startte het Amerikaanse initiatief precies op het goede moment. In korte tijd sloten telers zich massaal aan bij United. Het is door banken sterk gestimuleerd. Zij zagen dat middels de nieuwe ‘vereniging’ boeren een betere prijs voor hun aardappelen zouden kunnen krijgen. En daardoor zouden telers ook beter aan hun financiële verplichtingen bij de bank kunnen voldoen.

United in Nederland
Van de Nederlandse consumptieaardappelen wordt ca. 75% afgezet in Noordwest Europa. Willen we iets dergelijks bereiken als in Noord-Amerika, dan moeten we ook denken aan een initiatief voor heel (Noordwest) Europa en niet alleen een United Potato Growers of The Netherlands vormen en soortgelijke organisaties in andere landen, maar ook werken aan de United Potato Growers of Europe. De situatie in Europa is heel anders dan in Amerika. In plaats van het Amerikaanse model blindelings kopiëren, zullen we in Europa een eigen model moeten ontwikkelen. Maar de basis, de krachten van telers bundelen en de productie afstemmen op de vraag, kan zo worden overgenomen.
Als krachtenbundeling van telers in het individualistische Noord-Amerika en Canada lukt, dan is er geen enkele reden waarom het in Noordwest Europa niet zou kunnen lukken. De NAV zal met andere belangenorganisaties het initiatief nemen om het idee laten rondzingen in andere Europese landen. 

NAV, 24 oktober 2007