De Europese Commissie heeft vandaag een vergaande hervorming van de gemeenschappelijke marktordening voor suiker voorgesteld. De veranderingen zullen de suikersector van de Europese Unie (EU) concurrerender en marktgerichter maken, deze sector voor vele jaren een levensvatbare toekomst garanderen en de onderhandelingspositie van de EU in de huidige ronde van wereldhandelsbesprekingen verstevigen. Zij zullen de thans geldende regeling, die zo’n 40 jaar grotendeels ongewijzigd is gebleven, moderniseren. De nieuwe regeling zal ontwikkelingslanden een preferentiële toegang tot de Europese suikermarkt tegen een aantrekkelijke prijs die ruim boven het wereldmarktniveau ligt, blijven bieden. Voor de landen in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan (ACS-landen) die van oudsher suiker naar de EU uitvoeren, heeft de Commissie eveneens vandaag een voorstel voor een bijstandsregeling goedgekeurd. Wat de hervorming in de suikersector betreft, stelt de Commissie het volgende voor: de prijs voor witte suiker wordt in twee stappen met in totaal 39% verlaagd; de landbouwers worden voor 60% van die prijsverlaging gecompenseerd door middel van ontkoppelde steun die wordt toegevoegd aan de bedrijfstoeslag, wat betekent dat de ontvangers ervan normen op het gebied van milieu en grondbeheer zullen moeten naleven; om de minder concurrentiekrachtige suikerfabrikanten ertoe aan te zetten met de suikerproductie te stoppen zal vier jaar lang op vrijwillige basis gebruik kunnen worden gemaakt van een herstructureringsregeling; ten slotte zal de interventie (openbare opslag) worden afgeschaft. Wat de bijstandsregeling voor de ACS-landen betreft, wordt voorgesteld in 2006 40 miljoen euro beschikbaar te stellen en ook reeds de weg te effenen voor verdere steunverlening daarna. De Commissie hoopt dat de Raad Landbouw in november een politiek akkoord over haar voorstellen voor een nieuwe suikerregeling zal bereiken.

“Een andere mogelijkheid dan een grondige hervorming is er niet”, aldus Mariann Fischer Boel, commissaris voor Landbouw en Plattelandsontwikkeling. “Het gemakkelijkst zou zijn de zaken op hun beloop te laten. Dat zou echter betekenen dat de Europese suikersector een trage en pijnlijke dood sterft. Ik ben ervan overtuigd dat de suikerfabrikanten in de EU een toekomst hebben op basis van concurrentiekracht, maar alleen als wij snel en doortastend handelen om hen op de komende uitdagingen voor te bereiden. Wij bieden een stabiel kader voor langetermijnplanning en daarnaast ook genereuze herstructureringssteun die de minder concurrentiekrachtige suikerfabrikanten tot stoppen moet aanzetten en de sociale en milieugevolgen van de herstructurering moet helpen opvangen.

En wij handhaven een preferentiële toegang tot onze markt voor onze traditionele leveranciers uit de derde wereld. Voor sommige ontwikkelingslanden zal de EU een aantrekkelijke afzetmarkt voor hun suiker blijven.”

Louis Michel, commissaris voor Ontwikkeling en Humanitaire Hulp, verklaarde: “Wij begrijpen volkomen dat de hervorming van de suikerregeling van de EU een serieuze uitdaging betekent voor vele van onze ACS-partners. De voorgestelde bijstandsregeling zal hen helpen om met een lokale strategie voor duurzame ontwikkeling een soepele overgang te bewerkstelligen.”

Waarom een hervorming?
Na de hervormingen van het gemeenschappelijk landbouwbeleid in 2003 en 2004 is het nu tijd om ook de suikerregeling te hervormen volgens de beginselen die reeds in andere sectoren zijn toegepast. Daarbij moet terdege rekening worden gehouden met de boereninkomens, met de belangen van de consumenten en met de situatie in de betrokken industrie. De hervorming moet de suikersector van de EU concurrerender en marktgerichter maken en zorgen voor een duurzaam marktevenwicht waarbij de internationale verbintenissen van de EU worden nagekomen. De Commissie heeft de suikermarkt grondig bestudeerd en een zo breed mogelijk scala van belanghebbenden geraadpleegd. Uit haar effectbeoordelingen is duidelijk gebleken dat handhaving van de huidige regeling niet haalbaar is. Zonder hervorming zouden de quota over de hele linie drastisch moeten worden verlaagd, wat de best concurrerende suikerfabrikanten het zwaarst zou treffen, en zou de suikersector doodbloeden.
Aan de Europese suikerfabrikanten moet voor een lange periode zekerheid worden verschaft over de regels die voor hen gelden. Daarom is het bij de voorgestelde hervorming de bedoeling een economisch en juridisch kader voor de Europese suikersector vast te stellen dat van kracht blijft tot en met 2014/2015 en niet tussentijds zal worden herzien. De Commissie stelt een aanzienlijke prijsverlaging in twee stappen voor, die gepaard zal gaan met de oprichting van een herstructureringsfonds dat vier jaar zal blijven bestaan en genereuze steun zal verlenen. Met dat herstructureringsfonds worden drie hoofddoelen nagestreefd: in de eerste plaats de minder concurrentiekrachtige suikerfabrikanten ertoe aanzetten met de suikerproductie te stoppen, in de tweede plaats geld verstrekken om de sociale en milieugevolgen van de sluiting van fabrieken te helpen opvangen (financiering van sociale plannen of herplaatsingsinitiatieven en van maatregelen om de fabrieksterreinen in milieuopzicht te saneren) en in de derde plaats de ontwikkeling van nieuwe bedrijvigheid in de zwaarst getroffen regio’s financieel ondersteunen, waarbij moet worden gezorgd voor de nodige coördinatie met de EU-steun voor structuurverbetering en plattelandsontwikkeling.

Een bijstandsregeling voor de ACS-landen
Aan de behoeften van de ontwikkelingslanden in Afrika, het Caribisch gebied en de Stille Oceaan (ACS-landen), waarvoor Europa van oudsher een uiterst belangrijke markt is, moet de nodige aandacht worden besteed. Na de hervorming zal Europa een aantrekkelijke afzetmarkt voor suiker blijven voor sommige van de landen die op grond van het suikerprotocol een gegarandeerde toegang tot de EU-markt hebben.
De Commissie stelt echter ook een bijstandsregeling ten behoeve van de traditionele ACS-exporteurs van suiker naar de EU voor. Zij erkent dat de hervorming niet alleen voor de suikerbietentelers en de suikerfabrikanten in de EU een grote uitdaging betekent, maar ook voor vele ACS-leveranciers van suiker.
Omdat de situatie van land tot land sterk verschilt, omvat de door de Commissie voorgestelde bijstandsregeling een brede keuze aan acties op sociaal, economisch en milieugebied.
Er zijn achttien ACS-landen die in het kader van het suikerprotocol suiker naar de EU uitvoeren en nadeel kunnen ondervinden van de prijsverlagingen op de EU-markt. De Commissie heeft deze landen in haar mededeling van juli 2004 hulp bij het aanpassingsproces toegezegd en heeft deze toezegging nader uitgewerkt in een “actieplan” dat in januari is ontvouwd als basis voor een dialoog met de ACS-landen.
De Commissie stelt voor reeds in 2006 met de uitvoering van de bijstandsregeling te beginnen aangezien vroege investeringen de betrokken landen de beste kansen op een geslaagde aanpassing zullen bieden. Omdat wegens de complexiteit van herstructurerings- en diversificatieprocessen een volgehouden inspanning nodig is, moet de in 2006 te verlenen steun deel uitmaken van een achtjarenprogramma. Als het voorstel wordt goedgekeurd, wordt voor 2006 40 miljoen euro beschikbaar gesteld en worden garanties geboden voor verdere steunverlening in de periode 2007-2013.
Gezien de verschillen tussen de ACS-landen, is het zoals gezegd de bedoeling steun te verlenen voor een veelheid van acties. In elk land moeten keuzes worden gemaakt die aansluiten bij de door de belanghebbenden aangegeven behoeften en passen in een algehele duurzame strategie voor de lange termijn. Bij het ontwerpen van de onderscheiden steunmaatregelen is speciale aandacht geschonken aan de aspecten die van belang zijn voor een doeltreffende uitvoering.

Bijzonderheden over de voorstellen tot hervorming van de suikerregeling van de EU
-Om tot een duurzaam marktevenwicht te komen wordt een prijsverlaging met in totaal 39% doorgevoerd over twee verkoopseizoenen, te beginnen in 2006/2007.
-De landbouwers worden voor 60% van deze prijsverlaging gecompenseerd. De betrokken steun wordt opgenomen in de bedrijfstoeslag, wat betekent dat de ontvanger ervan normen op het gebied van milieu en grondbeheer moet naleven.
-De nieuwe regeling, inclusief de verlenging van het stelsel van suikerquota, blijft geldig tot en met 2014/2015 en wordt niet tussentijds herzien.
-Het A-quotum en het B-quotum worden samengevoegd tot een enkel productiequotum.
-De interventieregeling (openbare opslag) wordt afgeschaft en de interventieprijs wordt vervangen door een referentieprijs.
-Een regeling voor particuliere opslag wordt ingesteld als vangnet voor het geval dat de marktprijs onder de referentieprijs zakt.
-Vier jaar lang kunnen fabrikanten van suiker, isoglucose of inulinestroop in de EU op vrijwillige basis gebruik maken van een herstructureringsregeling. Het betreft forse steun voor de sluiting van fabrieken en het afstand doen van de betrokken quota. Tegelijk moet die steun de sociale en milieugevolgen van de herstructurering helpen opvangen. Hoe langer met de steunaanvraag wordt gewacht, hoe lager de steun echter is.
-Wie in het eerste jaar afstand van quotum doet, ontvangt daarvoor eenmalig 730 euro per ton. In het tweede jaar is dat 625 euro, in het derde jaar 520 euro en in het vierde en laatste jaar 420 euro.
-Omdat in het verkoopseizoen 2006/2007 de aan de bedrijfstoeslag toe te voegen inkomenssteun nog niet het uiteindelijke bedrag zal bereiken, zullen de suikerbietentelers die in dat verkoopseizoen worden getroffen door de sluiting van een fabriek waarbij zij leveringsrechten hebben, aanvullende steun ontvangen.
-De herstructureringssteun en de aanvullende steun zullen beide worden gefinancierd door drie jaar lang aan de houders van een quotum een degressieve herstructureringsheffing op dat quotum op te leggen.
-Het is de bedoeling dat suikerbieten in aanmerking zullen komen voor braakleggingssteun wanneer zij niet voor voeding of vervoedering worden geteeld, en dat voor dit gewas ook de steun voor energiegewassen ten bedrage van 45 euro/hectare zal kunnen worden toegekend.
-Voor de landen waar momenteel C-suiker (buiten de quota geproduceerde suiker) wordt geproduceerd, zal een extra quotum van 1 miljoen ton beschikbaar zijn. De bedoeling daarvan is een deel van die productie in stand te houden. De betrokken suikerfabrikanten zullen tegen betaling van een eenmalige heffing een aandeel in dat extra quotum kunnen krijgen. Deze heffing is gelijk aan het bedrag van de herstructureringssteun dat geldt voor wie in het eerste jaar gebruikmaakt van de herstructureringregeling.
-Suiker voor de chemische en de farmaceutische industrie en suiker voor de productie van bio-ethanol zullen niet worden afgeboekt van de productiequota.
-Gedurende drie jaar wordt elk jaar een extra isoglucosequotum van 100.000 ton verdeeld over de bestaande isoglucosefabrikanten, zodat het in totaal om 300.000 ton gaat.

NAV, Brussel, 22 juni 2005